طلاق بائن

زمانی که زن و مردی به صورت رسمی به زندگی خود پایان میدهند، آثار و احکام گوناگونی بعد از جدایی به بار می آورد. از همین رو آگاهی از انواع طلاق و احکام مربوط به آن از جهات مختلف میتواند حائز اهمیت باشد. به طور کلی جدایی از جهت امکان و یا عدم امکان رجوع زوج به زوجه، به دو دسته بائن و رجعی تقسیم بندی میشود. طلاق بائن براساس قانون مدنی در اصطلاح به طلاقی میگویند که در آن، امکان بازگشت و رجوع مرد به زن وجود ندارد. البته توجه داشته باشید که تقسیم بندی جدایی به دو نوع رجعی و بائن، صرفا یکی از انواع تقسیم بندی طلاق میباشد. در طلاق رجعی، مرد این حق را دارد تا در ایام عده به زندگی مشترک یا همسر خود رجوع نماید. این درحالی است که احکام و اثار جدایی بائن متفاوت از جدایی به صورت رجعی میباشد. از طرف دیگر باتوجه به انواع طلاق بائن و آثار حقوقی هر یک از آنها، میبایست این نوع جدایی در شرایط گوناگون مورد بررسی قرار گیرد. بنابراین در این مقاله، به توضیحات کاملی در خصوص اینکه طلاق بائن چیست و احکام طلاق بائن و … میپردازیم.

طلاق بائن

همانطور که گفتیم در یک تقسیم بندی کلی، جدایی را میتوان به دو نوع بائن و رجعی تقسیم نمود. درواقع فرایند جدایی به عنوان ابزار و وسیله ای در راستای پایان زندگی مشترک زوجین مورد استفاده قرار میگیرد. توجه داشته باشید که احکام مربوط به جدایی در قانون کشور عزیزمان ایران از شرع و فقه اسلامی نشات گرفته است. در حقیقت بر اساس همین اصول فقهی است که انواع طلاق به رجعی و بائن تقسیم بندی شده است.

علی ایحال شاید برای شما نیز این سوال مطرح شده باشد که طلاق بائن چیست؟ در پاسخ بایستی بیان داشت که آثار جدایی بائن بسیار متفاوت تر از آثار جدایی رجعی میباشد. به طور کلی به طلاقی که برخلاف جدایی رجعی، مرد امکان رجوع به زن را در ایام عده طلاق را ندارد، طلاق بائن میگویند.

در تعریف حقوقی واژه رجوع نیز ماده 1149 قانون مدنی بیان میدارد که رجوع در طلاق به هر لفظ یا فعلی حاصل میشود که دلالت بر رجوع نماید مشروط بر اینکه مقرون به قصد رجوع باشد. به عبارت دیگر میتوان گفت که رجوع به معنی بازگشت یک طرفه مرد به زن و زندگی زناشویی با شرایط قبلی میباشد. در رجوع، زوج نیازی به انعقاد عقد نکاح جدید ندارد و با همان شرایط ازدواج قبلی، دوباره به زن خویش مراجعه میکند.

انواع طلاق بائن

از انواع طلاق بائن بر اساس قانون مدنی که برگرفته از فقه است، میتوان به طلاق بائن خلعی، طلاق بائن مبارات، طلاق سوم، طلاق زن یائسه، طلاق زنی که بعد از نکاح با او آمیزش و نزدیکی نشده است اشاره نمود. درواقع در این بخش توضیح خواهیم داد که براساس قانون مدنی و قوانین فقهی، در چه مواردی طلاق از نوع بائن خواهد بود. پاسخ این پرسش که انواع جدایی بائن کدامند را ماده 1145 قانون مدنی صراحتا بیان داشت است. این ماده بیان میدارد که در موارد ذیل جدایی از نوع بائن میباشد:

• طلاق زن غیر مدخوله: زمانی که مرد با زن نزدیکی نکرده و رابطه زناشویی میان زوجین شکل نگرفته طلاق بائن است.
• طلاق زن یائسه: زن یائیه به زنی گفته میشود که به مدت یک سال عادت ماهانه نداشته باشد.
• طلاق بائن خلعی: جدایی خلع در نتیجه کراهت زن از مرد واقع شده و جدایی مبارات، به سبب کراهت زوجین از یکدیگر میباشد. در جدایی خلعی، زن میتواند مالی معادل عین مهریه، کمتر یا بیشتر به مرد بدهد تا زوج حاضر به ترک زندگی شود. این نوع طلاق تا زمانی بائن محسوب میشود که زن رجوع به مابذل مهریه نکرده باشد.
• طلاق بائن مبارات: جدایی بائن مبارات نیز مادامی بائن به حساب می آید که زن رجوع به بذل مهریه نکرده باشد. در جدایی مبارات نیز زن میتواند مالی تا سقف مهریه به مرد بدهد تا او را راضی به طلاق کند.
• سومین طلاق: طلاق سوم درصورتی که بعد از سه وصلت متوالی صورت گیرد اعم از این که وصلت در نتیجه رجوع باشد یا در نتیجه نکاح جدید، بائن است.

احکام طلاق بائن

در این بخش از نوشتار قصد داریم تا احکام طلاق بائن طبق قانون مدنی را مورد بررسی قرار دهیم. به طور کلی و بر اساس قانون مدنی و اصول شرعی و فقهی، احکام جدایی بائن به شرح ذیل میباشد:

• طبق اصول کلی، زوجین در هنگام جدایی میبایست از اهلیت قانونی، عقل، بلوغ و اختیار، برخوردار باشند.
• زن نباید در زمان جاری شدن صیغه طلاق در محضر، در دوران عادت ماهیانه خود (پریود) باشد.
• چنانچه طلاق بائن خلعی باشد زن بایستی مالی را به مرد بذل نماید که این مال میتواند کمتر، برابر یا بیشتر از مهریه توافق شده باشد.
• درصورتی که نوع طلاق بائن مبارات باشد، مالی که زن به مرد بذل میکند نمیتواند بیشتر از میزان مهریه تعیینی باشد.
• چنانچه زن، یائسه یا باکره باشد الزامی به نگه داشتن مدت عده نخواهد داشت.
• چنانچه سن دختر در زمان جدایی زیر 9 سال تمام باشد، بنابر نظری بائن محسوب میشود.
• در طلاق بائن از نوع خلع و مبارات، به مبلغی که زن به واسطه کراهت از مرد میپردازد تا زوج راضی به طلاق وی شود، فدیه میگویند.
• رسیدگی به دعوی جدایی بائن در صلاحیت دادگاه خانواده میباشد. البته محاکم خانواده در حال حاضر پرونده را در ابتدا به شورای حل اختلاف جهت صلح و سازش ارسال میکنند.