نفقه زن و میزان آن

مقاله پیش رو توسط وکیل خانواده در تهران در خصوص بررسی کامل نفقه زن به خصوص در انواع طلاق برای آگاهی و آشنایی شما عزیزان تنظیم گردیده است.

به طور کلی عده ای استدلال میکنند که در کشور عزیزمان ایران امور مربوط به خانه را غالبا زنان انجام میدهد. لذا قانونگذار مرد را مکلف نموده که هزینه های زندگی زن و زندگی مشترک را پرداخت نماید.

البته لازم به توضیح است که مطابق قانون زن تکلیفی مبنی بر انجام امور مربوط به خانه ندارد. بنابراین مرد به هیچ عنوان نمیتواند زن را مجبور‌ به انجام امور‌ خانه داری نماید.

نفقه

نفقه در لغت به معنی هزینه و خرجی میباشد. مطابق با ماده 1106 قانون مدنی در عقد دائم خرجی زن بر عهده شوهر است. لذا ملاحظه میفرمایید که قانونگذار مرد را مکلف نموده که نفقه زوجه را در کنار مهریه به ایشان پرداخت نماید.

این تکلیف صرفا بر عهده مرد قرار گرفته است بنابراین مرد میبایست کلیه مخارج و هزینه های زندگی زن را تامین نماید.

در واقع قانون گذار برای زنانی که به انجام امور داخلی خانه مشغول بوده و به برقراری آرامش در محیط گرم خانه میکوشند حق مالی نفقه را در نظر گرفته است.

مضافا بیشتر اوقات زنان هستند که فرزندان را تربیت کرده و به حفظ نهاد خانواده کمک میکنند.

لذا چنانچه مرد به این تکلیف قانونی عمل نکند قانونگذار ضمانت اجراهای گوناگونی جهت پرداخت نفقه قرار داده است.

البته نفقه شامل خرجی زوجه و خرجی اقارب میباشد که ما در اینجا به بررسی نفقه زوجه میپردازیم.

انواع نفقه

در یک دسته بندی کلی نفقه به دو نوع نفقه زوجه و نفقه اقارب تقسیم میگردد. به طور کلی اقارب به سه قسم نسبی، رضائی و سببی تقسیم میشود. البته طبق قانون صرفا انفاق اقارب نسبی الزامی است.

شما میتوانید در ادامه با انواع نفقه بیشتر آشنا شوید.

نفقه زوجه یا همسر

مهمترین خرجی ای که مرد به نزدیکان خود بایستی پرداخت نماید همین هزینه های متعارف همسر است که ما در این مقاله به توضیح مفصل آن پرداخته ایم.

نفقه اقارب نسبی

این انفاق خرجی و هزینه ای است که افراد به واسطه قرابت نسبی و خونی به یکدیگر پرداخت مینمایند.

بر اساس ماده 1196 قانون مدنی در روابط میان اقارب و خویشاوندان، صرفا خویشاوندان نسبی و در خط عمودی، اعم از صعودی و یا نزولی ملزم به انفاق یکدیگر میباشند.

نفقه زن در سال 1403 چقدر است؟

در خصوص اینکه میزان و مقدار نفقه چقدر است باید گفت که معیار مشخص و دقیقی در قانون وجود ندارد. به طور کلی میزان و مقدار نفقه زن توسط کارشناس رسمی دادگستری تعیین و ارزیابی میگردد.

علی ایحال دادگاه محترم و کارشناس منتخب به دو ملاک اساسی توجه ویژه ای مینمایند. یکی توجه به نیاز هایی است که زن دارد. ملاک دیگر جایگاه و مقام زن است.

منظور از جایگاه زن، شان ایشان در خصوص برخورداری از امتیازات و خدمات ویژه ای است که میتواند برای یک زن در نظر گرفته شود.

بنابراین ملائت و توانایی مالی مرد و همچنین وضعیت اقتصادی خانواده پدری زن، ملاکی جهت تعیین میزان نفقه زن نمیباشد.

البته زن و مرد هر دو میتوانند به میزان نفقه تعیینی توسط کارشناس رسمی دادگستری ظرف مهلت 7 روز اعتراض نمایند. در این صورت دادگاه موضوع را به 3 نفر از کارشناسان رسمی ارجاع میدهد.

نفقه زن شامل چیست

به موجب ماده 1107 قانون مدنی نفقه عبارت از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن میباشد.

نیاز های مذکور از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه های درمانی و بهداشتی میباشد.

همچنین گرفتن خادم در صورت عادت و یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض زن نیز در زمره این نیازها قرار میگیرد.

به عبارت ساده تر نفقه عبارت از فراهم نمودن نیاز های مالی جهت گذراندن زندگی است.

لازم به توضیح است که موارد مذکور در این ماده به هیچ عنوان حصری نبوده و جنبه ی تمثیلی دارد.

لذا شمول خرجی زوجه گسترده تر از موارد ذکر شده در بالا است و در واقع همه نیازهای متعارف و متناسب با شان زن را در بر میگیرد.

هزینه ها و نیاز های متعارف و متناسب با شان زن بدین معنی است که چنانچه زن به امور و هزینه هایی نیاز داشته باشد مرد مکلف است هزینه های آن را تامین نماید.

توجه داشته باشید که حتی اگر امور مذکور خارج از عرف جامعه باشد بازهم مرد مکلف به پرداخت آن است.

به عنوان مثال در صورتی که زن سابقا در خانواده خود عادت به گرفتن خادم داشته اند شوهر ایشان موظف به گرفتن خادم اگر زن از خانواده ای است که عادت به خادم داشته اند، شوهر باید برای زوجه خادم بگیرد.

لذا همانطور که ملاحظه میفرمایید ملاک ارزیابی میزان نفقه مطابق ماده 1107 قانون مدنی نیاز های متناسب با شان زوجه است.

نحوه محاسبه میزان نفقه

همانطور که گفتیم معیار دقیقی در این خصوص وجود ندارد. به طور کلی اشاره شد که برای محاسبه میزان نفقه زن بایستی به شان و منزلت زن و همچنین خدمات و هزینه هایی که نیاز دارد توجه نمود.

کارشناسان رسمی دادگستری نیز به معیار های قانونی استناد نموده و مبلغ نفقه هر زن را جداگانه تعیین مینمایند.

البته همانطور که اشاره شد نظر کارشناس نیز در این خصوص قابل اعتراض است. در واقع زن میتواند در فرجه 10 روزه نسبت به نظریه کارشناس اعتراض نماید.

در چه صورتی نفقه به زن تعلق نمیگیرد؟

شرایط مختلفی وجود دارد که موجب میشود نفقه ای به زن تعلق نگیرد. برای پاسخ به این پرسش که چه زمانی خرجی به زن تعلق نمیگیرد ابتدا بایستی تکالیف و وظایف زن را طبق قانون به درستی بشناسیم.

چراکه همانطور که اشاره شد نفقه در صورتی به زن تعلق میگیرد که زن به وظایف قانونی خود در قبال همسر عمل نماید.

طبق ماده 1108 قانون مدنی چنانچه زن بدون وجود مانع مشروع از انجام تکالیف زوجیت امتناع نماید مستحق نفقه نمیباشد.

این تکالیف شرعی و قانونی شامل تبعیت از شوهر، مسکن و محل سکونت، خروج از منزل، اشتغال و نوع اشتغال و … میباشد.

البته به طور کلی این تکالیف در تمکین زن خلاصه میشود. بنابراین بایستی گفت چنانچه زن به شوهر خود تمکین عام و خاص نکند مستحق نفقه نخواهد بود.

رابطه تمکین و نفقه چیست؟

همانطور که اشاره کردیم بر اساس ماده 1108 قانون مدنی هر گاه زن بدون وجود موانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع نماید مستحق نفقه نخواهد بود.

بنابراین به طور کلی زن بایستی در منزل مرد سکونت داشته و به همسر خود تمکین کند. این تمکین اعم است از تمکین عام و خاص. در این شرایط زن میتواند از حق قانونی نفقه برخوردار شود.

لذا ملاحظه میفرمایید که گرفتن خرجی و تمکین با یکدیگر رابطه مستقیم داشته و لازم و ملزوم یکدیگرند.

میزان نفقه زن خانه دار

تعیین میزان و مقدار نفقه زن خانه دار نیز تفاوت چندانی با زن شاغل و کارمند ندارد. در واقع قائده کلی همان شان و منزلت زن است.

در واقع مرد بایستی نیازهای متناسب با جایگاه و مقام زن را هر ماه پرداخت نماید. بنابراین جایگاه زن در اجتماع میتواند بر روی میزان خرجی ایشان تاثیرگذار باشد.

نفقه زن قهر کرده

یکی از موضوعات شایع در زندگی زناشویی قهر کردن و دعوا بین زن و شوهر است. به همین دلیل ممکن است زن با همسر خود قهر کرده و خانه را ترک نماید.

در این صورت چنانچه این ترک منزل بدون دلیل موجه و قانونی باشد از تاریخ ترک منزل به زن نفقه ای تعلق نخواهد گرفت. اما چنانچه زن برای ترک منزل و قهر کردن اسباب موجه و قانونی داشته باشد نفقه همچنان به ایشان تعلق میگیرد.

بنابراین در این صورت زن میتواند علی رغم عدم تمکین نسبت به شوهر خود، از ایشان خرجی و هزینه های متعارف را تعیین نماید.

این دلایل موجه دارای مصادیق گسترده ای بوده و بسیار گوناگون میباشد. یکی از این دلایل خطرات جانی و مالی است. بدین معنی که زندگی مشترک با شوهر برای زن خطرات مالی و جانی در پی داشته باشد.

نحوه پرداخت نفقه

اساسا مرد بایستی مبلغی به عنوان خرجی و هزینه های متعارف زندگی به زن پرداخت نماید. این مبلغ معمولا به صورت ماهانه به حساب زن واریز میگردد.

توصیه میگردد نحوه پرداخت نفقه به زن به گونه ای باشد که مرد در صورت نیاز در آینده بتواند واریز مبالغ را اثبات نماید.

به عنوان مثال بهتر است مرد مبلغ خرجی را به حساب شخصی خود زن واریز نماید. در پرداخت خرجی به صورت دستی نیز توصیه میگردد پس از دادن خرجی از زن رسید گرفته شود.

چرا که ممکن است زن با وجود دریافت خرجی در آینده جهت فشار قانونی بر روی مرد اقدام به طرح دعوی نفقه نماید.

نفقه در ازدواج موقت

مطابق ماده 1113 قانون مدنی در عقد موقت و یا انقطاع زن حق نفقه ندارد مگر این که وجود آن شرط شده و یا اینکه عقد مبنی بر آن جاری شده باشد.

که منظور قانونگذار از عقد انقطاع در این ماده همان عقد موقت است که در آن زوجه در صورتی میتواند مطالبه خرجی نماید که یا وجود شرط نفقه را اثبات نماید و یا ثابت کند که عقد موقت و یا اصطلاحا صیغه بر مبنای نفقه جاری گردیده است.

نفقه در دوران عقد

معمولا زوج و زوجه بعد از عقد نکاح دائم در خصوص زمان برگزاری مراسم عروسی و یا زمان شروع زندگی مشترک تعیین تکلیف و توافق مینمایند.

اصل بر این است که تا زمانی که زندگی مشترک زوجین شروع نشده و یا اصطلاحا زیر یک سقف نرفته باشند نفقه ای به زن تعلق نمیگیرد.

چراکه در جامعه ما عرف بر این است که تا قبل از شروع زندگی مشترک نزدیکی و رابطه زناشویی بین زوجین صورت نگرفته و زن همچنان باکره میباشد.

لازم به توضیح است که چنانچه مرد در خصوص شروع زندگی مشترک و یا مراسم ازدواج زن را برای مدتی طولانی و خارج از عرف بلاتکلیف گذاشته باشد و اقدام خاصی انجام ندهد زوجه میتواند از مراجع قضایی اقدام به مطالبه نفقه نماید.

نفقه زوجه در صورت استفاده از حق حبس

چنانچه زن بعد از عقد نکاح دائم همچنان باکره باشد میتواند از حق حبس خود استفاده کند و اصطلاحا از شوهر خود تمکین نکند.

ملاحظه میفرمایید که در این مورد علی رغم عدم تمکین، زن مستحق دریافت خرجی میباشد.

شرط عدم تعلق نفقه به زن در نکاح دائم

در خصوص شرط عدم تعلق خرجی به زن در زمان عقد در واقع بین فقها و حقوق دانان اختلاف نظر وجود دارد.

البته میتوان استدلال نمود از آنجایی که نفقه مقتضای ذات عقد نکاح نمیباشد لذا اصولا عقد نکاح بر مبنای گرفتن خرجی منعقد نمیگردد.

بنابراین به نظر میرسد که میتوان ضمن عقد نکاح شرط نمود که به زوجه نفقه تعلق نگیرد و این شرط و توافق میتواند صحیح و درست باشد.

نفقه زن بعد از طلاق و جدایی

نفقه زن در هنگام طلاق و جدایی بستگی به شرایط زوجین داشته و به خصوص بسته به نوع طلاق میباشد. این موارد و شرایط در زیر مورد بررسی قرار گرفته است.

طلاق توافقی

یکی از شایع ترین و گسترده ترین انواع جدایی طلاق توافقی میباشد. در طلاق توافقی همانطور که از نامش پیداست زوجین در خصوص کلیه مسائل مالی تراضی مینمایند. یکی از مسائل مالی و حقوق زوجین همین موضوع نفقه زن و همسر میباشد.

از همین رو زوجین بایستی قبل از هر چیز در خصوص میزان و چگونگی پرداخت نفقه توافق نموده و توافقات خود را به دادگاه اعلام نمایند. البته توصیه میگردد حتما در خصوص نحوه توافقات از خدمات یک وکیل متخصص در امور طلاق توافقی استفاده نمایید. 

طلاق رجعی باشد

بر اساس ماده 1109 قانون مدنی نفقه مطلقه رجعیه در زمان عده بر عهده شوهر میباشد مگر اینکه طلاق در حال نشوز واقع شده باشد.

نکته: نشوز به معنی عدم سازگاری زن و مرد در زندگی زناشویی و عدم انجام وظایفی میباشد که به واسطه ازدواج بر عهده زوجین قرار گرفته است.

لیکن اگر عده از جهت فسخ نکاح‌ یا طلاق بائن باشد زن حق نفقه ندارد مگر در صورت حامله بودن از شوهر خود.

در این صورت تا زمان وضع حمل به زن خرجی تعلق میگیرد.

طلاق بائن باشد

همانطور که ملاحظه فرمودید و مطابق ماده 1109 قانون مدنی چنانچه طلاق از نوع رجعی نبوده و بائن باشد مرد تکلیفی در خصوص پرداخت خرجی زوجه ندارد.

زن باردار باشد

در صورتی که در هنگام جدایی و طلاق زن باردار یا حامله باشد بدون توجه به نوع طلاق صورت گرفته زن مستحق دریافت نفقه تا پایان وضع حمل میباشد و مرد مکلف به پرداخت خرجی است.

البته توجه داشته باشید که زوجین در هنگام طلاق با چالشهای فراوانی روبرو میگردند. این چالشها میتواند در خصوص حق و حقوق زن و مرد نظیر مهریه، نفقه، حق تنصیف، حق حضانت اولاد و … باشد.

خرجی زن در ایام عده وفات

همچنین ب اساس ماده 1110 قانون مدنی در ایام عده وفات مخارج زندگی زن عندالمطالبه در صورت عدم پرداخت از اموال اقاربی که پرداخت خرجی به عهده آنان میباشد تامین میشود.

لازم به توضیح است که مدت و زمان عده وفات مطابق با قوانین 4 ماه و 10 روز میباشد.

وکیل دعاوی خانواده

مباحث حقوقی به خصوص مبحث نفقه و مسائل مربوط به آن بسیار پیچیده و دشوار میباشند.

به همین دلیل بهتر است قبل از هر اقدامی با یک وکیل تهران و با تجربه و متخصص در امور مربوطه مشورت نمایید.

چرا که طرح دعوی و تنظیم لوایح اشتباه و نادرست ممکن است به گونه ای به روند رسیدگی آسیب بزند که دیگر امکان تصحیح آن به هیچ عنوان نباشد.

تیم حقوقی وکیل زوم با استفاده از بهترین وکلای تهران، مجرب و مورد اعتماد آماده ارائه بهترین خدمات حقوقی به شما عزیزان میباشد.

همچنین در صورتی که مایل به پرداخت حق الوکاله نیستید میتوانید بدون گرفتن وکیل و صرفا با پرداخت مبلغ لازم در طول روند رسیدگی و تمام مراحل دادرسی از خدمات وکیل پایه یک دادگستری استفاده نمایید.

این خدمات شامل تنظیم دادخواست، تنظیم لایحه، مشاوره و … به طور دائم و تحت نظر وکیل تهران میباشد.