مقاله پیش رو توسط برترین وکیل کیفری تهران در خصوص مجازات خیانت در امانت در قانون جدید، تاثیر رضایت شاکی در جرم خیانت در امانت و اثبات خیانت در امانت و … برای آگاهی و آشنایی شما عزیزان تنظیم گردیده است.
امانتداری در نظام اجتماعی و در تمام دنیا جزو خصوصیات اخلاقی نیک و مورد پسند به شمار می آید. موضوع خیانت در امانت نه تنها از ابتدای خلقت بلکه در ادیان اسلامی نظیر دین مبین اسلام و … نیز مورد توجه افراد جامعه بوده و همواره به امانتداری توصیه شده است. پیامبر خدا نیز در خصوص اهمیت امانتداری فرموده اند که “هرکسی که در دنیا، به امانتی، خیانت نموده و آن را به صاحبش بازنگرداند و مرگش فرا رسد، بر غیر آیین من مرده است”. بنابراین خیانت در امانت، در ادیان الهی از جمله دین اسلام نیز به شدت مذموم و ناپسند است.
خیانت در امانت
باتوجه به آنچه گفته شد موضوع خیانت در امانت مورد توجه قانون گذاران نیز قرار گرفته است. به طور کلی قانون گذار در مواد 673 و 674 قانون مجازات اسلامی، خیانت در امانت را جرم انگاری نموده و همچون دیگر جرایم کیفری، برای مرتکبین آن، مجازات و کیفر تعیین نموده است. البته توجه داشته باشید که میزان مجازات جرم خیانت در امانت، با توجه به قانون جدید، یعنی قانون کاهش حبس مجازات تعزیری، دستخوش تغییراتی قرار گرفته که میبایست به آن توجه ویژه ای نمود.
برهمین اساس در این مطلب، به تعریف جرم خیانت در امانت، میزان حکم و مجازات خیانت در امانت طبق قانون جدید میپردازیم. سپس عناصر جرم خیانت در امانت، نحوه شکایت و مراحل رسیدگی به آن را مورد بررسی قرار میدهیم لذا با ما همراه باشید.
تعریف جرم خیانت در امانت در قانون جدید
تعریف خیانت در امانت در قانون جدید تغییری نکرده و درواقع آنچه دستخوش تغییر و تحول قرار گرفته بحث میزان مجازات این جرم میباشد. با عنایت به این موضوع در این قسمت از مقاله به تعریف خیانت در امانت میپردازیم بنابراین با ما همراه باشید.
ماده 674 قانون مجازات اسلامی به تعریف جرم خیانت در امانت پرداخته و عنوان میدارد که هرگاه اموال منقول یا غیرمنقول یا نوشته هایی از قبیل سفته، چک، قبض و نظایر آن به عنوان اجاره، امانت، رهن یا برای وکالت یا هر کار با اجرت یا بی اجرتی به شخصی داده شده و بنا و توافق بر این بوده که اشیاء مذکور مسترد گردد یا به مصرف معینی برسد. و کسی که آن اشیاء نزد وی بوده آنها را به ضرر مالکین یا متصرفین آنها، استعمال، تصاحب، تلف یا مفقود نماید به مجازات خیانت در امانت محکوم میگردد.
به عبارت دیگر خیانت در امانت عبارت است از اینکه شخصی اموال منقول یا غیرمنقول، سند یا هر شی را به دیگری سپرده و بنا و قرار طرفین بر این بوده که مسترد شود یا به مصرف معینی برسد. چنانچه شخصی که این اموال و اشیا نزد وی امانت بوده یا به رهن یا اجاره سپرده شده، آنرا استعمال، تصاحب، تلف یا مفقود نماید مرتکب این جرم گردیده است.
مجازات جرم خیانت در امانت
در بخش قبلی توضیح دادیم که تعریف جرم خیانت در امانت چیست و اشاره کردیم که قانونگذار برای این جرم، مجازات و کیفر در نظر گرفته است . همچنین گفتیم که میزان حکم و مجازات خیانت در امانت براساس قانون جدید، دچار تغییراتی شده است. لذا در این بخش از مقاله قصد داریم به بررسی مجازات خیانت در امانت بر اساس ماده 674 قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392 و تغییرات میزان مجازات آن، طبق قانون جدید، یعنی تبصره ماده 104 اصلاحی قانون کاهش حبس مجازات تعزیری، مصوب اردیبهشت سال 1399، بپردازیم. مجازات جرم خیانت در امانت و تغییرات میزان حکم آن، طبق قانون جدید، به شرح زیر می باشد:
به طور کلی طبق انتهای ماده 674 قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392، مجازات جرم خیانت در امانت 6 ماه تا سه سال حبس تعیین گردیده است. به عبارت ساده تر حداقل میزان مجازات برای مرتکب این جرم، 6 ماه و حداکثر میزان کیفر، سه سال در نظر گرفته شده است.
مجازات جرم خیانت در امانت در قانون جدید
به طور کلی مجازات خیانت در قانون جدید دچار تغییرات قابل توجهی شده است. درواقع براساس ماده 11 قانون کاهش مجازات حبس تعزیری، جرم خیانت در امانت در زمره جرایم قابل گذشت قرار میگیرد. طبق تبصره ماده 11 نیز حداقل و حداکثر مجازاتهای حبس تعزیری درجه چهار تا درجه هشت مقرر در قانون برای جرائم قابل گذشت به نصف تقلیل خواهد یافت.
درواقع ماده 11 قانون کاهش مجازات حبس تعزیری، ماده 104 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 را اصلاح و همچنین یک تبصره به آن الحاق نموده است.
بنابراین براساس ماده 11 قانون کاهش مجازات حبس تعزیری و ماده 104 قانون مجازات اسلامی، جرم خیانت در امانت از یک جرم غیر قابل گذشت، به یک جرم قابل گذشت تغییر کرده و میزان مجازات آن نیز در حداقل و حداکثر به نصف تقلیل می یابد.
به عبارت ساده تر مجازات خیانت در امانت و میزان حکم آن طبق قانون جدید، سه ماه تا یک سال و نیم حبس خواهد بود.
شرایط تحقق جرم خیانت در امانت
اگر بخواهیم به طور کلی به شرایط تحقق جرم خیانت در امانت بپردازیم، بررسی ماده 674 قانون مجازات اسلامی کفایت میکند. طبق این ماده همانطور که اشاره شد میبایست یکی از اموال منقول یا غیرمنقول، با هدف استرداد یا به مصرف معینی رسانیدن، به شخص دیگری سپرده شود. این سپردن نیز میتواند به صورت امانت، رهن، اجاره، وکالت و … محقق شود.
چنانچه مال امانی به هر یک از عناوین مارالذکر به دیگری سپرده شود و در موقع مطالبه از جانب صاحب مال، مسترد نشود و یا امانتدار، آن را به ضرر مالک استعمال، تصاحب، تلف و یا مفقود نماید، در صورت شکایت شاکی و اثبات آن در دادگاه، مرتکب به مجازات جرم خیانت در امانت محکوم خواهد شد.
البته برای تحقق این جرم میبایست عناصر تشکیل دهنده خیانت در امانت را به صورت دقیق بشناسیم لذا در ادامه این مقاله به بررسی عناصر خیانت در امانت میپردازیم پس با ما همراه باشید.
عناصر تشکیل جرم خیانت در امانت
عناصر شکل دهنده جرم خیانت در امانت میبایست در دادگاه و برای قاضی رسیدگی کننده به پرونده احراز گردد که شامل موارد و شرایط زیر میشود:
عنصر قانونی
به طور کلی عنصر قانونی جرم را نباید به عنوان یک عنصر مجزا در بحث عناصر متشکله جرایم ذکر کرد. در حقیقت عنصر قانونی لازمه اصل قانونی بودن جرایم و مجازاتها بوده که زیربنای دو عنصر مادی و روانی جرم میباشد. توجه داشته باشید که عنصر قانونی خیانت در امانت مواد پراکنده ای از قوانین موجود به خصوص ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازاتهای بازدارنده) اصلاحی سال 99 میباشد.
عنصر مادی
عنصر مادی جرم خیانت در امانت از سه بخش مجزا تشکیل میشود که در زیر به بررسی آن میپردازیم:
۱: رفتار مادی فیزکی: همانطور که اشاره شد به موجب ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی، خیانت در امانت به وسیله انجام یکی از چهار فعل مثبت استعمال، تصاحب، تلف و مفقود نمودن مال مورد امانت محقق میگردد که در زیر به شرح آن میپردازیم:
- استعمال نمودن: منظور از استعمال کردن، مصرف یا مورد استفاده قرار دادن مال مورد امانت است مثل زمانیکه امین اقدام به مصرف دارو و خوراکی یا پوشیدن البسه یا استفاده از اتومبیل و دستگاهی مینماید که به ایشان سپرده شده است. به نظر میرسد چگونگی استعمال ناروای مال مورد امانت نیز مهم بوده و چنانچه استعمال همراه با سونیت باشد موجب تحقق جرم خیانت در امانت میگردد. همچنین توجه داشته باشید که استعمال با بقای مال نیز ممکن بوده و نیاز نیست که برای تحقق جرم، مال مورد امانت از بین برود و یا تلف شود. همانند زمانیکه شخصی ماشین مدل بالایی را به شخص دیگری برای استفاده شخصی یا برای نگهداری به وی بسپارد. چنانچه امین به قصد اضرار امانتگذار و برخلاف توافقشان و یا حتی برخلاف موازین عرفی مصالح ساختمانی نظیر آجر، سنگ، خاک، سیمان، تیرآهن، گچ و … را در داخل اتومبیل آخرین سیستم گران قیمت ریخته و حمل نماید مرتکب جرم خیانت در امانت شده است.
- اتلاف: یکی دیگر از مصادیق اعمال و رفتار فیزیکی تحقق جرم خیانت در امانت، تلف کردن مال مورد امانت یعنی نابود کردن یا از بین بردن آن به هر وسیله ممکن از قبیل آتش زدن، شکستن، پاره کردن و … میباشد. اتلاف ممکن است به مباشرت شخص امین صورت گیرد همانند زمانیکه وی شخصا اقدام به پاره کردن کتاب مورد امانت میکند. همچنین ممکن است امین صرفا سبب از بین رفتن مال مورد امانت شود به عنوان مثال با قرار دادن گوسفند امانتی در نزدیک حیوانات درنده باعث دریدن و خوردن گوسفند توسط حیوانات وحشی شود. توجه داشته باشید که اتلاف اعم از اتلاف کلی، اتلاف جزئی و اتلاف وصف مال است. همانند موردی که امین با سوءنیت بر روی رنگ زیبا و مرغوب اتومبیل، رنگ نامرغوبی زده و موجب کاهش قیمت خودرو شود. همچنین تلف کردن مال ممکن است به وسیله ترک فعل نیز صورت پذیرد مثل زمانیکه امین عمداً و با سوءنیت، از دادن غذا به حیوان امانتی خودداری کرده و موجب تلف آن بشود.
- مفقود کردن: امین ممکن است بدون اینکه مال امانتی را از بین ببرد، باعث شود که دستیابی به مال امانتی غیرممکن شود. به عنوان مثال سکه طلایی را که به ایشان سپرده شده به داخل چاهی بیاندازد. در اینصورت علیرغم موجود بودن عین مال امانتی، دسترسی به آن برای مالک مقدور نمیباشد. البته توجه داشته باشید که این امر مستلزم قصد و سوءنیت مرتکب در خارج نمودن مال از دسترس مالک میباشد. بنابراین چنانچه بر اساس اهمال یا سهل انگاری امین، مال امانتی مفقود شود مثلاً از جیب سوراخش بیفتد و گم شود، ایشان صرفا به موجب ماده ۶۱۴ قانون مدنی از نظر حقوقی ضامن بوده و از نظر کیفری خائن در امانت محسوب نخواهد شد.
- تصاحب: به طور کلی منظور از تصاحب، برخورد مالکانه نمودن با مال مورد امانت میباشد. بدین ترتیب که امین مال دیگری را از آن خود دانسته و نسبت به مال اعمالی را انجام دهد که معمولا و عرفا مالک چنین برخوردی با مال میکند. برای مثال چنانچه امین، مال سپرده شده را به فروش رساند یا به رهن و گرو بگذارد و یا از استرداد آن خودداری کند مرتکب جرم خیانت در امانت شده است. به عبارت دیگر تصاحب مال میتواند از فعل یا ترک فعل هایی از قبیله فروختن یا گرو گذاشتن یا عدم استرداد مال مورد امانت تحقق یابد. از طرف دیگر توجه داشته باشید که چنانچه این گونه فعل یا ترک فعل ها کاشف از تصاحب مال مورد امانت نباشد، خیانت در امانت محقق نخواهد شد. به عنوان مثال امینی که در نتیجه فراموشی یا به اشتباه و یا به موجب حکم دادگاه، از استرداد مال امانی خودداری نماید.
۲: شرایط و اوضاع احوال لازم برای تحقق جرم: قانونگذار برای تحقق جرم خیانت در امانت وجود شرایطی را ضروری دانسته که از آن جمله میتوان به موارد ذیل اشاره نمود:
- موضوع جرم میبایست عین مال یا وسیله تحصیل مال باشد.
- موضوع مال بایستی به یکی از طرق قانونی سپرده شود.
- موضوع مال میبایست متعلق به غیر باشد.
عنصر روانی
تحقق جرم خیانت در امانت، برخلاف جرایم مادی صرف، نیازمند وجود عنصر روانی در کنار عنصر مادی میباشد. به عبارت دیگر جرایم مادی صرف، با فعل فیزیکی محقق شده و دیگر نیازی به وجود عنصر روانی در مرتکب نمیباشد. بنابراین در جرم خیانت در امانت، خائن میبایست سوءنیت عام یا خاص داشته باشد.
سوء نیت عام به جز اول عنصر مادی یعنی عمل فیزیکی که متهم مرتکب آن شده مربوط میشود که همان داشتن عمد در ارتکاب عمل فیزیکی است. به عبارت ساده تر متهم بایستی یکی از چهار فعل تصاحب، تلف نمودن، مفقود کردن یا استعمال مال مورد امانت را عمدا و از روی قصد و اراده انجام دهد. بنابراین چنانچه امین، تحت تاثیر مستی یا در حال خواب یا از روی سهل انگاری و بی توجهی اعمال مارالذکر را انجام دهد خائن در امانت نیست.
از طرف دیگر مقصود از سوء نیت خاص این است که مرتکب، اعمال مارالذکر را به قصد ایراد ضرر به مالک یا متصرف انجام داده باشد. بنابراین با توجه به شرط سوءنیت خاص درصورتی که امین عمدا ولی به قصد منتفع نمودن مالک یا متصرف، مرتکب مصادیق و اعمال فیزیکی مذکور شده باشد، نمیتوان وی را به ارتکاب جرم خیانت در امانت محکوم نمود. همانند حالتی که امین برای جلوگیری از خراب شدن میوه هایی که دیگری نزد او سپرده و جهت بازپسگیری آن مراجعه نکرده، آنها را به فروش رسانده یا مصرف کند. مثال دیگری که میتوان در این زمینه بیان نمود حالتی است که شخصی، حیوانی را به امینی سپرده و حیوان در شرف مردن قرار میگیرد. امین نیز حیوان را ذبح کرده و گوشت آن را برای مالک کنار میگذارد یا گوشت را مصرف نموده و قیمت گوشت را برای مالک نگاه میدارد.
نحوه شکایت از جرم خیانت در امانت
شکایت از جرم خیانت در امانت چک یا خیانت در امانت در هر موضوع دیگری، طبق قانون جدید خیانت در امانت، نیاز به ارائه شکواییه از سوی شاکی، متضرر یا مالک و متصرف مال دارد. نحوه شکایت از جرم خیانت در امانت توسط شاکی این جرم، براساس مراحل زیر خواهد بود:
- تنظیم شکواییه مناسب و صحیح
- تهیه مدارک و اسناد مورد نیاز
- مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی
- ثبت شکوائیه تنظیمی و ارسال آن به دادگاه صالح
نحوه رسیدگی به جرم
در بخش قبلی به طور کلی در خصوص نحوه شکایت از جرم خیانت در امانت در قانون جدید توضیح دادیم. در این بخش از مطلب نیز نحوه رسیدگی به جرم خیانت در امانت را پس از تنظیم و ارسال شکواییه توضیح خواهیم داد لذا با ما همراه باشید. نحوه رسیدگی به خیانت در امانت در قانون جدید، مطابق مراحل زیر میباشد:
- پس از ارسال شکواییه تنظیمی به دادسرای مربوطه، شعبه رسیدگی کننده، در ابتدا پرونده را جهت تلاش برای صلح و سازش به شورای حل اختلاف ارجاع میدهد. طرفین میتوانند در شورای حل اختلاف حاضر شده و اراده خود مبنی بر سازش یا عدم سازش را به شورا اعلام نمایند.
- در صورت عدم حصول صلح و سازشیا تمایل طرفین به رسیدگی به پرونده در دادسرا، پرونده به دادسرای مربوط عودت داده خواهد شد.
- در این مرحله، دادسرا شروع به انجام تحقیقات مقدماتی و بررسی ادله و شهود طرفین دعوا مینماید.
- درصورتی که طی تحقیقات مقدماتی، جرم خیانت در امانت محرز شود، بازپرس یا دادیار اقدام به صدور قرار جلب به دادرسی و ارسال آن برای دادستان مینماید.
- در صورت موافقت دادستان با قرار جلب دادرسی، برای فرد متهم کیفر خواست صادر خواهد شد. و چنانچه ادله کافی نباشد یا شاکی رضایت خود را اعلام نماید، پرونده در دادسرا، با صدور یکی از قرارهای موقوفی تعقیب یاقرار منع تعقیب مختومه و بایگانی خواهد شد.
- پس از صدور کیفر خواست، پرونده به دادگاه کیفری دو، جهت رسیدگی و صدور حکم خیانتدر امانت و تعیین میزان مجازات خیانت طبق قانون جدید، ارسال میگردد.
مقایسه با جرم کلاهبرداری
با عنایت به درنظر گرفتن جرم خیانت در امانت و جرم کلاهبرداری میتوان نتیجه گرفت که ویژگی مشترک بین هر دو جرم این است که قربانی از روی اراده و با میل و اختیار کامل، مال خویش را در اختیار مجرم قرار میدهد. در این جرایم برخلاف جرایمی همچون سرقت، موضوع ربودن مال با استفاده از غفلت یا غیبت مالک آن مطرح نمیباشد.
علیرغم این وجه اشتراک دو تفاوت اساسی نیز بین این دو جرم وجود دارد که در زیر به آن میپردازیم:
- جرم کلاهبرداری برخلاف خیانت در امانت مشتمل بر اغفال و فریب قربانی است. یعنی کلاهبردار با صحنه سازی و انجام اعمال متقلبانه، قربانی را فریب داده و بدین وسیله مال ایشان را از چنگش خارج میسازد. بنابراین در صورت عدم وجود این شرط اساسی، جرم کلاهبرداری محقق نشده درحالی که در قانون خیانت در امانت، قربانی با میل و اراده خویش و بدون اینکه مانور یا صحنه سازی متقابانه ای از سوی مجرم انجام شده باشد مال را در اختیار مجرم میگذارد. از همین رو در جرم کلاهبرداری به محض اخذ مال از سوی کلاهبردار، جرم محقق خواهد شد. اما در قانون خیانت در امانت، معمولا اعمالی که مجرم پس از اخذ مال بر روی آن صورت میدهد موجب وقوع جرم میشود.
- یک تفاوت اساسی دیگر بین این دو جرم، به موضوع عنصر نتیجه مربوط میشود. در واقع انتفاع مجرم یا شخص مورد نظر ایشان، شرط تحقق کلاهبرداری خواهد بود. به عبارت دیگر ممکن است شخصی به قصد انتقام جویی از دیگری با صحنه سازی باعث شود که مالک، مال خود را ارزان در بازار به فروش برساند و از این راه متضرر شود. در اینصورت مرتکب را نمیتوان کلاهبردار دانست چراکه خود او نسبت به خرید آن مال اقدامی نکرده و در نتیجه انتفاعی برای وی را شخص مورد نظر ایشان حاصل نشده است. درحالیکه در قانون خیانت در امانت چنین شرطی ضروری نبوده و امینی که مال مورد امانت را عمدا تلف کند یا از بین ببرد مرتکب مرتکب جرم خیانت در امانت خواهد شد، هرچند امین، شخصا انتفاعی از این کار نبرد.
وکیل کیفری
مباحث کیفری و مسائل مربوط به آن بسیار پیچیده و دشوار می باشند. به همین دلیل بهتر است قبل از هر اقدامی با یک وکیل تهران و با تجربه و متخصص در امور مربوطه مشورت نمایید.
چرا که طرح دعوی و تنظیم لوایح اشتباه و نادرست ممکن است به گونه ای به روند رسیدگی آسیب بزند که دیگر امکان تصحیح آن به هیچ عنوان نباشد.
تیم حقوقی وکیل زوم با استفاده از بهترین وکلای تهران، مجرب و مورد اعتماد آماده ارائه بهترین خدمات حقوقی به شما عزیزان می باشد.
همچنین در صورتی که مایل به پرداخت حق الوکاله نیستید می توانید بدون پرداخت حق الوکاله وکیل از خدمات تیم ما استفاده کنید.
در این صورت صرفا با پرداخت مبلغ لازم در طول روند رسیدگی و تمام مراحل دادرسی از خدمات وکیل پایه یک دادگستری بهره مند خواهید گردید.
این خدمات شامل تنظیم دادخواست، تنظیم لایحه، مشاوره و غیره به طور دائم و تحت نظر وکیل تهران می باشد.
